Στην Βιβλιοθήκη James Ford Bell, στην Μινεσότα των Η.Π.Α., φυλάσσετε ένας μυστηριώδης χάρτης από περγαμηνή, του 1424. Ως σχεδιαστής, φέρεται ο Ζουάνε Πιτσιγκάνο για τον οποίο, πέρα από την κατασκευή αυτού του χάρτη, δεν γνωρίζουμε τίποτα περισσότερο. Το ύψος του χάρτη είναι 57 εκατοστά και το πλάτος του 89. Απεικονίζει τις Ευρωπαικές ακτές και μέρος των Αφρικανικών, του Ατλαντικού Ωεανού. Χαρακτιρίζεται ως χάρτης “πορτολάνος” καθώς στις ακτές του καταγράφονται όλα τα λιμάνια της εποχής. Στον χάρτη αυτό, αναγράφονται οι ονομασίες 543 περιοχών, συμπεριλαμβανομένων και των μυστηριωδών νησιών ή νησιών φαντασμάτων όπως χαρακτηρίζονται σήμερα. Ας δούμε μερικά ενδιαφέροντα σημεία του χάρτη.
Στα ανοιχτά του Ατλαντικού Ωκεανού, παρατηρούμε ένα κόκκινο νησί όπου δίπλα, με κόκκινο μελάνι, αναγράφεται η φράση “ista ixolla dixemo antilia”προσδιορίζοντας για πρώτη φορά σε χάρτη την ύπαρξη της μυθικής Αντίλια όπου ο μύθος έλεγε πως όταν το έτος 711 οι μουσουλμάνοι κατακτούσαν την Ιβηρική Χερσόνησο, εφτά χριστιανοί επίσκοποι, για να αποφύγουν την αιχμαλωσία, έπλευσαν προς τον άγνωστο ωκεανό και έφτασαν σε ένα νησί όπου ίδρυσαν εφτά οικισμούς. Γι αυτό, στο νησί – όπως φαίνεται στον χάρτη – περιμετρικά, φαίνονται εφτά μεγάλες εσοχές όπου εικαζόταν πως εκεί ήταν τα λιμάνια των οικισμών.
Ακριβώς βορειότερα της Αντίλια, με μπλε μελάνι, εμφανίζεται για πρώτη φορά σε χάρτη ένα ακόμη νησί το οποίο, όπως αναφέρεται δίπλα από το νησί, είναι το Σατανάζες” (Το νησί των Δαιμόνων).
Ανοιχτά των Πορτογαλικών ακτών, εμφανίζεται ένα στρόγγυλο νησί όπου φέρει την ονομασία “brasil”. Βέβαια, το νησί αυτό δεν σχετίζεται με την Βραζιλία που ανακάλυψαν οι Πορτογάλοι εβδομήντα-έξι χρόνια αργότερα αλλά πρόκειται για μία συμπτωματική (;) συνωνυμία ενός ακόμη νησιού φαντάσματος που προέκυψε από έναν Ιρλανδικό μύθο. Ο μύθος αυτός, αναφερόταν σε ένα νησί που καλυπτόταν διαρκώς από ομίχλη η οποία διαλυόταν μονο για μία μέρα κάθε εφτά χρόνια.
Ένα από τα μυστήρια αυτού του χάρτη, υπάρχει νότια των Καναρίων Νήσων. Εκεί, υπάρχει σχεδιασμένο με κόκκινο χρώμα, ένα νησί σχήματος ορθογώνιου παραλληλογράμμου το οποίο περιβάλλεται από τέσσερα ομοιόσχημα μικρότερα νησιά. Το νησί αυτό φέρει το όνομα “Himadoro”. Τόσο το ιδιαίτερο σχήμα του όσο και η ονομασία του, δεν έχουν εξηγηθεί ακόμα. Η θέση του όμως – νοτιότερα των Καναρίων Νήσων – ίσως παραπέμπει σε κάποια φήμη ή αναφορά για την ύπαρξη και άλλων νησιών νοτιότερα από τα όρια του τότε γνωστού Κόσμου.
Αριστερά του χάρτη, αναγράφεται το εξής: “Mccccxxiiij adi xxij auosto Zuane pizzigano afato questa carta” που στα Ελληνικά μεταφράζεται ως “ (Το έτος) 1424 την 22η του Αυγούστου, (ο) Ζουάνε Πιτσιγκάνο κατασκεύασε αυτόν τον χάρτη”. Για κάποιον άγνωστο λόγο, το δεύτερο μισό του επωνύμου του κατασκευαστή, είναι σβησμένο. (Η αναφορά αυτή, στον χάρτη παρουσιάζεται κάθετα. Εδώ, την παρουσιάζουμε οριζόντια ώστε να είναι πιο ευανάγνωστη).
Τέλος, μπορούμε να παρατηρήσουμε τις διαγώνιες γραμμές και μια κλίμακα αποστάσεων ως βοηθήματα για την ναυσιπλοΐα σε έναν άγνωστο ωκεανό όπου μέχρι το έτος που κατασκευάσθηκε ο χάρτης, εκτός από τα Κανάρια νησιά, οι Πορτογάλοι θαλασσοπόροι μόλις είχαν ανακαλύψει το νησί Μαδέρα, λίγα χρόνια πριν. Αυτές οι γραμμές όμως, δεν υπονοούν την ύπαρξη πορείας προς την άγνωστη τότε Αμερική, καθώς υπάρχουν σε όλη την έκταση του χάρτη – ενδεχομένως για λόγους αισθητικής – ακόμα και πάνω στης στεριές όπως και στο κενό τμήμα του χάρτη, δεξιά. Όσο για την τριγωνική του αριστερή πλευρά, δεν πρόκειται για κάποια φθορά. Έτσι ήταν εξ αρχής ο χάρτης καθώς αυτό το σχήμα, συναντάται και σε άλλους χάρτες.
Ο χάρτης αυτός, σήμερα, θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα αρχεία της Χαρτογραφίας και της Γεωγραφίας.
ΜΕΓΑΛΟΙ ΘΑΛΑΣΣΟΠΟΡΟΙ 